อาหารที่มักจะใช้ปลาร้ามาเป็นส่วนหนึ่งเพื่อเพิ่มความแซ่บนัวอาจจะทำให้ใครหลายคนนึกถึงส้มตำปูปลาร้า แต่เมนูที่จะมีปลาร้าเป็นพระเอกหรือตัวชูโรงก็ต้องเป็นน้ำพริกที่จะใช้ทั้งเนื้อและน้ำปลาร้าแล้วจึงนำเครื่องเทศอื่น ๆ มาผสมให้เกิดรสชาติอร่อยกลมกล่อม เมนูน้ำพริกที่ต้องใช้ปลาร้ามีอยู่หลายเมนูด้วยกัน ถ้าได้ลองชิมหรือหัดทำจนอร่อยแล้วจะติดใจ
- น้ำพริกปลาร้า
เมื่อใช้น้ำปลาร้าเป็นส่วนผสมหลักก็ต้องนึกถึงเมนูน้ำพริกปลาร้าเป็นเมนูแรก ส่วนผสมอื่นที่นำมาเพิ่มรสชาติมีทั้งเนื้อปลาทู พริกขี้หนู กระเทียม หัวหอม มะนาว และผักชีโรยหน้า เมื่อตำส่วนผสมทั้งหมดเข้าด้วยกันแล้วโรยหน้าด้วยผักชีจะได้น้ำพริกปลาร้ารสแซ่บ ก่อนตำน้ำพริกอย่าลืมเลือกปลาร้าที่รสชาติดี สะอาด และผ่านมาตรฐาน จะช่วยให้น้ำพริกปลาร้าทั้งอร่อยและถูกสุขลักษณะ
- แจ่วบอง
แจ่วบองอาจเป็นชื่อที่บางคนไม่รู้จัก และหลายคนก็อาจจะไม่เคยได้ยิน แต่ถ้าลองเรียกว่าปลาร้าบองหรือปลาร้าสับก็คงรู้จักกันมากขึ้นบ้าง และส่วนผสมสำคัญจะเป็นอะไรไปไม่ได้นอกจากน้ำปลาร้าที่ใช้เนื้อเน้น ๆ ไม่เอาน้ำ เพื่อให้ปลาร้าสับแห้งและสับง่าย และส่วนผสมที่ใส่เพิ่มคือตะไคร้ กระเทียม หัวหอมแดง พริกแห้ง ใบมะกรูด ข่าแก่ น้ำมะขามเปียก ปิดท้ายด้วยน้ำตาลปิ๊บ โดยนำพริกแห้งไปคั่วแล้วนำมาตำพร้อมกับสมุนไพรที่เตรียมไว้ทั้งหมด ส่วนปลาร้าที่เป็นส่วนผสมหลักก็ต้องนำไปสับละเอียดแล้วนำมาผสมสมุนไพรแล้วปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียกและน้ำตาลปิ๊บพอให้มีรสหวานปลายลิ้น รับรองว่าถ้าได้ชิมจะต้องติดใจและกลายเป็นเมนูในดวงใจแน่นอน
- หลนปลาร้าทรงเครื่อง
อีกหนึ่งเมนูน้ำพริกที่รสชาติกลมกล่อมและควรใช้น้ำปลาร้ามาเป็นส่วนผสมหลักนั่นคือเมนูหลนปลาร้าทรงเครื่อง เริ่มด้วยการเลือกปลาร้าที่มีกลิ่นหอมและสะอาด มาต้มใส่กะทิ ใส่ตะไคร้ ข่า ใบมะกรูด เมื่อต้มจนเดือดแล้วนำมากรองเหลือแต่น้ำ ต่อจากนั้นใส่เนื้อปลาที่เตรียมไว้ เช่น เนื้อปลาดุกหรือปลาช่อน ต้มจนสุกแล้วปรุงรสด้วยน้ำปลา น้ำตาลปิ๊บ น้ำมะขามเปียก เมื่อเดือดอีกครั้งจึงนำข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด พริกขี้หนู หอมแดงที่ซอยหรือหั่นเป็นชิ้นเตรียมไว้ใส่ลงไป ต่อจากนั้นอาจจะเติมผักหั่นชิ้นอย่างถั่วฝักยาวหรือมะเขือเปราะ เมื่อทำเสร็จแล้วจะได้เมนูหลนปลาร้าทรงเครื่องที่กินกี่ครั้งก็อร่อยทุกครั้ง
น้ำพริกที่ใช้ทั้งเนื้อและน้ำปลาร้ามาเป็นส่วนผสมหลักเป็นน้ำพริกที่ถูกใจใครหลาย ๆ คน ยิ่งกินกับผักสดหรือผักต้มด้วยแล้วยิ่งเพิ่มรสชาติความอร่อยและสารอาหารครบถ้วนในมื้ออาหารนั้น แต่ผู้ทำอาหารต้องไม่ลืมเลือกปลาร้าที่รสอร่อยและสะอาดเพื่อให้ทานรสชาติถูกใจและถูกสุขอนามัย
